Droge Ogen (Sicca)
Droge ogen in het kort
- Droge ogen leiden tot jeukerige, branderige ogen.
- Oorzaken droge ogen: Te weinig traanproductie, verminderde pijnsensatie van de hoornvliezen en het niet goed sluiten van de oogleden zijn veelvoorkomende oorzaken.
- Met een vooronderzoek brengen we uw klachten in kaart.
Mogelijke behandelingen tegen droge ogen:
- Gebruik van oogdruppels
- Kompressen,
- Punctum pluggen
- IPL behandeling
- BlePhex behandeling.
Vochtregulering van het oog
Hoe blijven mijn ogen vochtig?
Het oog is ons meest geavanceerde orgaan. Onze ogen werken goed als de buitenkant (het hoornvlies) egaal vochtig is. Niet zo gek: Het oog ontstond namelijk voor gebruik onder water. In die omgeving was het vochtig houden van de ogen geen enkel probleem. In onze huidige droge omgeving is dat juist een grote uitdaging: als er te weinig vocht is zien we niet goed, maar als er teveel vocht is zien we ook niet goed of hebben we last van tranende ogen.
We hebben een egaal dun laagje vocht nodig dat minstens 10 tellen blijft zitten (traanfilm). In de ideale vorm houdt de traanfilm het oog voldoende vochtig, zodat het binnenkomende beeld goed op het netvlies geprojecteerd kan worden. Daarnaast moet de traan het oog ook beschermen tegen stof, bacteriën en bijvoorbeeld vliegjes. Alleen een beetje water is daarvoor niet genoeg. De traan heeft daar een aantal bestanddelen voor nodig. Die bestanddelen zijn: olie, water en slijm. De olie komt uit kleine kliertjes in de oogleden (Meibom kliertjes).
Het water komt uit de traanklier. Die zit verborgen in de oogkas aan de voorkant boven het oog. Het slijm wordt geproduceerd door slijmbekercellen (=goblet cells) in het oogwit. De olielaag sluit de traan af van de buitenlucht. Dit gaat verdamping tegen en zorgt ervoor dat de traan egaal over het oog blijft zitten. Iedere keer als u met uw ogen knippert wordt er een klein beetje olie uit de vetklieren geknepen.
MEDISCH ONDERZOEK DROGE OGEN (SICCA)
Hoe ziet een medisch onderzoek bij droge ogen eruit?
Het onderzoek begint met het in kaart brengen van de klachten: hoe lang, hoe erg, zijn er andere klachten, droge slijmvliezen elders in het lichaam, gebruik van medicijnen, eerdere oogziektes en eerdere behandelingen (welke oogdruppels of behandelingen heeft u al geprobeerd?)
Bij het onderzoek kan de oogarts gebruik maken van verschillende meetinstrumenten. Zoals de Schirmertest en de fluoresceïne test. Met deze twee testen worden de traanproductie en stabiliteit gemeten en worden droge plekjes op het hoornvlies zichtbaar gemaakt.
Daarnaast kan de oogarts de meibomklieren beoordelen door in de oogleden te knijpen. De gevoeligheid van het hoornvlies wordt getest door er op meerdere plekken een dun papiertje tegen te drukken.
Hoe stellen wij ‘Droge Ogen’ vast?
Twee moderne testen voor droge ogen die wij in onze kliniek aanbieden zijn de ‘meibomografie’ en ‘videoanalyse van de traanfilm’. Deze onderzoeken maken het mogelijk om de hoeveelheid functionele meibomklieren te meten en zijn een goede aanvulling op de fluorsceine test.
Samengevat kunnen wij de volgende onderzoeken doen:
- Fluoresceïnetest (droge plekken en stabiliteit van traanfilm)
- Schirmer test ( hoeveelheid tranen)
- Oogleden (snap test en expressie meibomklieren)
- Sensibiliteit (gevoel van het hoornvlies)
- Meibomografie (meting van aantal en volume functionerende meibomklieren)
- Videoanalyse (uitgebreide meting van traanfilm)
Behandeling Droge ogen (Sicca)
De behandeling van droge ogen heeft een aantal mogelijkheden. Toch zijn er meerdere oorzaken die elk op een andere manier behandeld worden. Vrijwel iedere behandeling begint met druppels (stap 1). De andere stappen zijn op indicatie.
OOGDRUPPELS (KUNSTTRANEN)
Kunsttranen zijn er in vele soorten en maten. Het is vaak een zoektocht naar de juiste. Het kan zijn dat er meerdere soorten moeten worden uitgeprobeerd. Veelgebruikte druppels zijn : duratears, vidisic, hylo-comod, celluvisc, artelac, hylo-gel en hylo-dual.
OOGLIDHYGIËNE
Ooglidhygiëne houdt meestal in dat de patiënt het advies krijgt om warme kompressen te gebruiken. Daarnaast wordt geadviseerd om de randen van de oogleden schoon te houden (zie behandeling blefaritis) met bijvoorbeeld een reinigingswatje gedrenkt in blefasol.
WARME KOMPRESSEN
Warme kompressen kunnen ervoor zorgen dat het vet in de meibomklieren vloeibaarder wordt en beter in de traanfilm komt bij knipperen. Een goede methode is een in warm (niet heet!) water gedrenkte handdoek gedurende enkele minuten tegen de gesloten oogleden aan te houden. Veel mensen maken de fout om hiervoor een watje te gebruiken. Dit koelt echter te snel af.
MEDICATIE
Er is een aantal medicijnen beschikbaar voor droge ogen. Dat zijn onder meer: terra-cortril oogzalf (blefaritis), efracea/minocycline (rosacea) dexamethason (bij voorkeur niet gebruiken!) en ciclosporine. Deze middelen worden op indicatie toegepast en zijn zeker niet voor iedereen van toepassing.
PUNCTUMPLUGGEN
Punctumpluggen zijn een zeer effectieve behandeling van droge ogen. Ze zijn goed te vergelijken met een stop in de wastafel. Het menselijk oog heeft 2 afvoerputjes voor de tranen, 1 in het bovenste ooglid (punctum superior) en een in het onderste ooglid (punctum inferior). De puncta bevinden zich op de ooglidrand bij de neus. Als er in de onderste traanpunt een stopje wordt geplaatst kan de traan langer bij het oog blijven. Puntumpluggen vallen onder verzekerde zorg.
INTENSE PULSED LIGHT (IPL)
Intense Pulsed Light is een relatief nieuwe behandeling in de oogheelkunde, overgewaaid van de dermatologie. IPL wordt daar gebruikt voor de behandeling van rosacea. Toevallig werd ontdekt dat patiënten die IPL ondergingen voor hun rosacea ook minder last kregen van droge ogen. Bij veel mensen gaan de meibomklieren beter functioneren na een aantal behandelingen. Helaas is IPL momenteel nog onverzekerde zorg.
BLEPHEX
BlephEx behandeling is een zeer effectieve behandeling van blepharitis. Het kan gecombineerd worden met andere behandelingen tegen droge ogen.
Hulpmiddelen
In sommige gevallen worden er speciale hulpmiddelen gebruikt. Dat zijn bijvoorbeeld de kappenbril (een afsluitende bril die verdamping tegengaat. Wordt weinig gebruikt).
Verder zijn er speciale contactlenzen mogen (bandagelenzen en scleralenzen). Bandagelenzen zijn voor gebruik voor de korte termijn. Scleralenzen zijn grote contactlenzen. Ze zij groter dan het hoornvlies en zorgen ervoor dat er een traanreservoir over het hoornvlies heen blijft zitten. Scleralenzen moeten worden aangemeten door gespecialiseerde optometristen. Ze zijn vrij kostbaar, deze kosten worden over het algemeen (grotendeels) vergoed door de zorgverzekering.
Scleralenzen worden vooral gebruikt bij aandoeningen van het hoornvlies (Cornea) zoals keratoconus.
Welke behandeling tegen droge ogen is bij mij van toepassing?
Als u slechts af en toe een geïrriteerd oog heeft is een kunsttraan meestal afdoende. Heeft u ook last van blefaritis of meibomitis is ooglidhygiëne en warme kompressen een logische 2e stap. Zijn er te weinig tranen (schirmertest) dan kunnen er punctumpluggen worden gegeven.
Blijft u ondanks druppels, ooglidhygiene warme kompressen, medicatie of punctumpluggen last houden van droge ogen dan kan IPL overwogen worden. Overigens kunnen puntumpluggen of IPL ook toegepast worden voor minder erge gevallen.
Wat kan ik zelf doen aan droge ogen?
Het hangt erg af van de oorzaak van uw klachten. Als u last heeft van droge lucht kunnen luchtbevochtigers helpen. Een zonnebril die de wind tegenhoudt op de fiets. Stoppen met roken. Meer druppels gebruiken. Warme kompressen en schoonhouden van de oogleden.
Mensen met rosacea en droge ogen kunnen meer last krijgen na gebruik van koffie/thee/chocolade/alcohol. Ook veel zonlicht kan een negatieve invloed hebben.
Droge ogen, de meestvoorkomende oorzaken
De meest bekende oorzaken van droge ogen zijn te weinig traanproductie van de traanklieren of te weinig olie door slecht functionerende vetkliertjes – meibomklieren – in de oogleden. Vooral slecht functionerende vetklieren lijkt de meest voorkomende oorzaak te zijn. Dit wordt meibomitis of meibomklierdysfunctie genoemd. Over de rol van de slijmklieren is minder bekend. Het is moeilijk te meten, maar bij zeer ernstige gevallen van droge ogen is aangetoond dat het aantal slijmbekercellen verminderd is.
Een andere veelvoorkomende oorzaak is als de oogleden niet goed sluiten. Dit kan voorkomen bij aandoeningen als de verlamming van Bell of na een chirurgische ingreep van de oogleden.
Pijnsensatie hoornvlies
Tot slot kan er een probleem van de pijnsensatie (sensibiliteit) in het hoornvlies bestaan. Iemand die minder gevoel heeft in de hoornvliezen voelt niet (of pas later) dat de ogen minder vochtig zijn. Hierdoor zal diegene minder behoefte voelen om te knipperen. Dit probleem is bekend na refractiechirurgie (LASIK) maar kan ook ontstaan na een ooginfectie.
In het geval van een stoornis in de productie of distributie van water/olie/slijm of sensibiliteit kan de traanfilm het oog niet goed egaal vochtig houden, met droge ogen als gevolg.
Mijn ogen zijn juist erg vochtig
De term “droge ogen” is eigenlijk een beetje ongelukkig gekozen. De juiste benaming is: stoornis van de oog bevochtiging. Er zijn namelijk 2 soorten tranen: basistranen en spoeltranen (of reflextranen). Goede basistranen zorgen ervoor dat het oog tussen de knipperbewegingen minstens 10 seconden vochtig blijven. De spoeltranen komen in actie als er iets in het oog zit, zoals een vliegje of een zandkorrel, of als de basistranen het oog niet goed bevochtigen waardoor er droge plekken op het oppervlak ontstaan. Helaas hebben de spoeltranen een andere samenstelling dan de basistranen. Ze lossen het probleem niet op, het probleem herhaalt zich voortdurend. Hierdoor krijgt de patiënt het gevoel dat de ogen niet droog, maar juist erg vochtig zijn.
Veelgestelde vragen bij Droge ogen
Welke oogdruppels kan ik gebruiken tegen droge ogen?
Er zijn vele soorten druppels voor. Deze worden kunsttranen genoemd. Enkele voorbeelden zijn hypromellose, duratears, artelac, hylo-comod, hylo-dual, vidisic, etc.
Welke medicijnen veroorzaken droge ogen?
Er zijn veel medicijnen die droge ogen kunnen veroorzaken. Als u denkt dat dit in uw situatie van toepassing is loont het de moeite om de bijsluiter te raadplegen. Bekende middelen zijn: anticholinergica (bijv bij incontinentie en parkinson) , antidepressiva, betablokkers, antihistaminica (tegen allergie) en diuretica.
Welke vitamine zorgen voor minder droge ogen?
Vitamines helpen niet tegen droge ogen.
Welke klachten krijgt u van droge ogen?
Droge ogen kan de meest uiteenlopende klachten veroorzaken. Naast branden, prikken, jeuken, zanderigheid kan het ook klachten veroorzaken als wazig zicht, tranen, rode ogen etc.
Welke behandelingen zijn er mogelijk?
De klassieke behandeling is met druppels (kunsttranen) en/of warme kompressen. Daarnaast kun je droge ogen behandelen met punctumpluggen en IPL.
Welk effect heeft ouder worden op mijn ogen?
Op oudere leeftijd worden er minder tranen gemaakt, wordt de kwaliteit van de traan minder en bovendien worden de oogleden wat slapper waardoor de tranen soms minder goed afgevoerd kunnen worden.
Hoe lang hou ik droge ogen na een laserbehandeling?
Behandeling met floaterlaser veroorzaakt geen droge ogen. Alleen laserbehandelingen om de brilsterkte te verhelpen leiden tot droge ogen. Dat is in veel gevallen beperkt tot enkele weken, maar in sommige gevallen is het een jarenlang of blijvend probleem.
Hoe lang duurt het voordat mijn droge ogen voorbij zijn na een behandeling?
Een punctumplug werkt meestal snel (binnen enkele dagen). IPL duurt veel langer. Het is een traject van enkele maanden. De meeste mensen ervaren na elke behandeling een verbetering van de klachten. Na 3-4 series is het effect optimaal.
Hoe vaak moet ik druppelen bij droge ogen?
Dat hangt af van hoeveel last je hebt en welke druppel je gebruikt. Er zijn mensen die met 1 druppel de dag doorkomen maar ook die ondanks 2x per uur druppelen heel veel last blijven houden. Als dat het geval is het hoog tijd om naar andere oplossingen te kijken. Over het algemeen wordt geadviseerd om tussen de 0 en 6 x per dag te druppelen. Iemand die normaliter 5x per dag moet druppelen kan na het plaatsen van punctumpluggen helemaal klachtenvrij zijn zonder druppels of bijvoorbeeld nog 2x moeten druppelen.
Hoe behandel ik droge ogen bij een kind?
Droge ogen bij kinderen is heel zeldzaam. Kinderen met geïrriteerde ogen hebben meestal een voor van allergie. Hiervoor worden in eerste instantie druppels tegen allergie geprobeerd zo nodig aangevuld met druppels, meestal een gel omdat dat makkelijker is aan te brengen bij een kind.
Hoe duur is het om droge ogen te laten behandelen?
De meeste kunsttranen worden vergoed door de verzekering. Helaas zijn er enkele zeer goede die niet worden vergoed (hylo-comod, hylo-dual). Punctumpluggen worden ook (deels) vergoed. Het wordt echter wel eerst met het eigen risico verrekend. IPL wordt vooralsnog niet vergoed. De kosten voor deze behandeling kunt in terugvinden op de pagina ‘tarieven’.
Hoe vaak moet ik terugkomen voor een check-up na de behandeling?
Dat hangt af van het succes van de behandeling. Het komt voor dat mensen volledig klachtenvrij zijn na een periode druppelen of na plaatsen van pluggen of na IPL. Controle is dan langere tijd niet nodig. Als klachten hardnekkig blijken te zijn is het nodig om vaker te komen.
Waarom heb ik droge ogen na het laseren van mijn ogen?
Tijdens een refractielaser worden zenuwuiteinden van het hoornvlies doorgesneden of beschadigd. Dit heeft tot gevolg dat de aanmaak van tranen verstoord wordt en daardoor krijg je droge ogen. Dit is vooral het geval bij behandelingen waar een flapje wordt gecreëerd (lasik of SMILE). Over het algemeen zien we minder droge ogen na (trans)PRK. Tijdens een floaterlaser behandeling wordt er niets met het hoorvlies gedaan zodat er geen droge ogen ontstaan.
Krijg ik van roken droge ogen?
Het zal inmiddels niemand ontgaan zijn dat roken extreem slecht is voor je gezondheid. Roken veroorzaakt ondermeer veroudering/verslapping van de huid en achteruitgang van meibomklieren. De traankwaliteit kan slechter worden. Door de verslapping van de huid kan het nog erger worden. Kortom ja, van roken kan je droge krijgen maar is misschien niet je grootste probleem als je een roker bent!
Wat moet ik doen als ik met droge ogen wakker word?
Je zou kunnen proberen om voor het slapen gaan de ogen dicht te plakken. Eventueel eerst wat ooggel of als dat niet werkt wat oogzalf in het oog doen. Blijft het probleem aanwezig ga dan naar een oogarts.
Wat moet ik doen bij droge ogen wanneer ik lenzen draag?
In sommige gevallen is het mogelijk om met behulp van conserveermiddelvrije druppels toch de lenzen te kunnen blijven dragen. Soms zijn punctumpluggen nodig. Soms het nodig om ander soort lenzen te nemen (allergie). Het komt echter regelmatig voor dat het dragen van lenzen niet meer mogelijk is. Overleg dit met de opticien en oogarts.
Wat kan ik doen tegen droge ogen tijdens mijn zwangerschap?
Tijdens de zwangerschap is het geen probleem om kunsttranen of warme kompressen te gebruiken. Ook punctumpluggen geen probleem. Er is wel een absoluut verbod op droge ogen antibiotica (doxycicline ed) en IPL. Doxycicline ed kunnen een onherstelbare afwijkingen veroorzaken bij het ongeboren kind. IPL moet je ook zeker niet doen omdat het verkeerd kan uitpakken.
Wat kun je doen tegen droge ogen bij Hooikoorts?
Bestrijden van de allergie kan al veel goeds doen. Er bestaan vele soorten pillen tegen allergie. Sommige mensen worden er slaperig van. Goed testen dus welke het prettigst is. Er bestaan ook oogdruppels tegen allergie. Dat kan ook helpen. Los daarvan kunt u ook gewone kunsttranen blijven gebruiken.
Wat kan ik doen tegen droge ogen bij Glaucoom?
Veel mensen met glaucoom hebben droge ogen als bijwerking van de glaucoomdruppels. Het loont de moeite om een druppel te zoeken zonder die bijwerking. Eventueel een overstap naar druppels zonder conserveermiddel. Daarnaast kunnen er conservermiddelvrije kunsttranen gebruikt worden.
Wat kan ik doen tegen droge ogen bij parkinson?
Mensen met Parkinson knipperen minder vaak met de ogen. Dat kan leiden tot droge ogen. Het kan helpen door vaker en bewust te knipperen met de ogen. Daarnaast kunnen er kunsttranen gebruikt worden. Ook alle andere therapieën zijn mogelijk.
Wat kan ik doen tegen droge ogen bij diabetes?
Mensen met diabetes kunnen ook droge ogen hebben maar past er niet specifiek bij. Een tekort aan tranen kan verholpen worden door de afvoer van tranen te vertragen (punctumpluggen), insufficiëntie van de traanfilm kan worden aangepakt door de ontsteking van ooglidrand (blefaritis) aan te pakken (warme compressen en reinigen), door de meibomklieren te verbeteren (warme kompressen en behandelingen als IPL). Daarnaast kunnen er druppels gebruikt worden.
Wat kan ik doen tegen droge ogen bij ms?
Is een vergelijkbaar verhaal als bij Parkinson.
Wat kan ik doen tegen droge ogen bij reuma?
Mensen met een vorm van reuma kunnen erg droge ogen hebben. Het kan voorkomen dat de traanklier nog nauwelijks tranen maakt. Er moeten dan veel druppels gebruikt worden. Er kunnen ook andere problemen optreden. Het is in dat geval zeer belangrijk om een oogarts te raadplegen.
Wat kan ik doen tegen droge ogen tijdens de overgang?
Vrouwen hebben tijdens en na de overgang vaak meer last van droge ogen. In eerste instantie is het verstandig om kunsttranen te proberen. Daarna alle andere therapieën die mogelijk zijn. (warme compressen, punctumpluggen, IPL ,etc)
Wat moet ik doen tijdens het tv kijken?
Vaker knipperen kan helpen of druppels. Veel mensen knipperen minder met de ogen tijdens televisiekijken.
Wat moet ik doen wanneer ik zwarte vlekken zie en droge ogen heb?
Dat zijn eigenlijk 2 los van elkaar staande problemen. Het is belangrijk om een oogarts te laten beoordelen of er geen netvliesscheur of loslating is. Daarnaast is het belangrijk om de droge ogen aan te pakken.
Wat kan ik aan bijwerkingen verwachten na een behandeling?
Een veelvoorkomend probleem is dat mensen overgevoelig kunnen worden voor de conserveermiddelen die in veel kunsttranen zitten. Als dat zo is kun je beter overstappen naar een druppel zonder conserveermiddel. Je kunt allergisch reageren op antibiotica (jeuk en rode vlekken verspreid over het lichaam). Je moet dan direct stoppen om er hevige allergische reactie te voorkomen. Het is ook essentieel om dit te melden bij de apotheek en (huis)arts om ernstige problemen in de toekomst te voorkomen. Een oppervlakkige siliconen punctumplug (niet-oplosbaar) kan soms over het oog krassen. Dat is een reden om de plug te verwijderen. Hij kan er ook uitvallen. Dan moet er een nieuwe geplaatst worden. Bij diep geplaatste niet-oplosbare punctumpluggen van acryl (smartplug) zijn infecties beschreven waarbij de plug operatief verwijderd moest worden. Dit type gebruiken wij niet in onze kliniek. Wij gebruiken oplosbare pluggen voor diepe plaatsing. Een Bij IPL kan er een verbranding van de huid ontstaan. Dit kan het geval zijn als IPL niet goed wordt toegepast (teveel energie) of als je ondanks alle voorlichting toch teveel in de zon bent geweest. Als IPL wordt toegepast bij mensen met een donkere huid kan de huid blijvend verkleurd worden.
Wat moet er door mijzelf gebeuren na de behandeling?
Na het plaatsen van punctumpluggen mag direct je alles doen en laten. Contactlenzen kunnen pas weer gedragen worden als de verdovende druppels zijn uitgewerkt. Na een IPL behandeling moet u gedurende enkele weken de zon zoveel mogelijk vermijden en sunblock gebruiken.
Wat te doen bij een infectie na de behandeling?
De meeste behandelingen voor droge ogen veroorzaken geen infecties. Al u denkt dat er toch een infectie is dan adviseren wij u contact met de oogarts op te nemen.
Kan ik na de behandeling autorijden?
Na een behandeling kunt u gewoon autorijden tenzij de pupillen ook wijd gedruppeld zijn.
Wordt de behandeling vergoed door de verzekering?
De meeste behandelingen worden (deels) vergoed door de zorgverzekeraar. Sommige oogdruppels worden niet vergoed. De kosten vallen over het algemeen mee behalve ciclosporinedruppels. Die kosten ongeveer € 90,- per maand. IPL wordt ook niet vergoed.
Wanneer zijn droge ogen gevaarlijk?
Iemand met droge plekjes op het oog is minder beschermd tegen infecties. Een bacteriële infectie van het hoornvlies kan het gezichtsvermogen blijvend beschadigen. Dit is vooral bekend bij contactlensdragers die (per ongeluk) met hun lens in in slaap zijn gevallen of die onvoldoende hygiënisch met de lenzen omgaan.
